Film: Super-8, Kodachrome II, Kleur Lengte: 84 meter Duur: ca.. 25 minuten Film Datum: januari-maart 1972 Plaats: Yiwika en Wamena, Baliemvallei, West-Irian, Indonesië. Gefilmd door: JAE Camps OFM. Beschrijving: Uang Eka is een experimentele film met gebruik van Super-8 film. Deze educatieve film betreft het gebruik van nieuw geld, recent ingevoerd door de Indonesische regering in de Baliemvallei, West-Irian. Het script werd opgesteld door Sharon L. Naylor, in samenwerking met pater Jules Camps OFM, als missionaris gestationeerd op Yiwika. Larry L. Naylor, Antropoloog voor het United Nations Development Programme, Fundwi, en voor Southern Illinois University, gaf technisch en cultureel advies. Begin 1972 maakte de Indonesische regering een einde aan het gebruik van de West-Irian Rupiah, een speciaal geld alleen gebruikt in West-Irian, omdat het grondgebied werd overgenomen van de Nederlanders, en introduceerde de Nationale Indonesische Rupiah. De mensen van de Baliem beschikten niet over een traditioneel betaalmiddel, en de korte periode van contact heeft niet geleid tot een echt begrip van geld en het gebruik ervan, behalve bij de kinderen die wat onderwijs hebben gehad. Het merendeel van de mensen was nog heel onwetend over geld, en gebruikten slechts de kleuren van de vorige munt als een leidraad bij het kopen en verkopen van goederen. De invoering van het nieuwe geld, in meer variëteiten en in andere kleuren dan de oude munteenheid, heeft geleid tot veel moeilijkheden bij deze mensen en tot wijdverbreide verliezen. De mogelijkheid van film werd gezien als een manier om de mensen te onderwijzen over dit nieuwe geld, vooral het gebruik en de waarde ervan. De mensen zijn bekend met films van de missie en die zijn goed ontvangen. De schoolkinderen geven vaak een lopend commentaar aan diegenen die niet kunnen lezen. Super-8 werd beschouwd als de meest economische film en daarom gekozen als het medium waarmee dit educatieve film experiment zou worden uitgeprobeerd. De personen en situaties die in de film gebruikt worden, zijn afkomstig uit het echte leven met gebruikmaking van plaatselijke bewoners, slechts minimaal geregiseerd. De situaties en het geld in de film worden toegelicht in ondertitels, zowel in de Indonesische en Baliem taal. De film is getiteld gebruikmakend van lokale materialen en de personages worden ook vermeld. De film begint met een educatieve les over de waarde en soorten van de roepia die worden gebruikt. Elke soort wordt geïdentificeerd door een foto en ondertitel. De situaties waarin het geld wordt gebruikt, gebaseerd op de plaatselijke realiteit, beslaan het grootste deel van de film. Te zien zijn onder andere een man die een schop wil kopen en kool moet verkopen om aan voldoende geld te komen. Een vrouw verkoopt aardappelen om zeep te kopen om te wassen. Een man wil een kapmes en moet fruit (tomaten) verkopen om het te verkrijgen. Het gebruik van geld in de winkels in Wamena wordt ook getoond. Een stukje over wisselgeld is opgenomen evenals de verkoop van groenten op de markt. De laatste scène is van Kurelu met een assortiment van geld en handelswaar om te verhandelen voor varkens. Het laatste deel van de film gaat weer over het nieuwe geld en de waarde ervan. Hoewel deze film is niet zonder tekortkomingen is, duiden de voorlopige resultaten erop dat hij goed wordt ontvangen en ook de mensen van Baliem begeleidt in de richting van de geld-economie . Beschrijving opgesteld door Larry L. Naylor, Southern Illinois University.

1- Upacara pesta babi besar-besaran di Yiwika (bagian3). Pemikul-pemikul mengusung kulit-kulit yang telah disamak. Ratusan warga Papua. Kulit sedang dipotong menjadi carik-carikan panjang, diangkat ke atas sejenak [dan dibagi-bagi]. 2-. Pengantin perempuan, Milige, dengan abangnya Holik. Sekelompok orang berpakaian upacara sedang berjalan, kadang-kadang berlari. Kelompok orang berlari-larian [tarian?]. Rumah-rumah gubuk sedang dibangun. 3- Kembali ke Wamena. Kelompok sedang berjalan-jalan, sebagian mereka menari. Sebuah desa. Sebuah sungai.

Acara pesta babi di Yiwika (bagian 2). Sebuah desa. Hewan babi. Seorang laki-laki sedang mengikat batang-batang rotan. Babi yang telah dipanggang sedang ditoreh. Pembagian daging babi menggunakan potong-potongan kayu. Upacara pemotongan babi menjelang Pesta 'Wam Oat'. Babi-babi sedang melarikan diri menghindari lemparan anak-anak panah. Hewan babi dikekang. Babi-babi yang telah dipotong sedang diberkati. Hewan-hewan babi dipasangkan tas-tas berjala di bagian punggungnya, kuping-kuping serta ekornya telah dipotong. Laki-laki dan wanita-wanita sedang berlalu-lalang. Tarian massal mengitari kulit-kulit kering yang terletak berhamparan di lantai. Kulit-kulit yang telah disamak diusung kemudian disusun dalam deretan panjang.

Beschrijving: De aanleiding van deze film was het officiële bezoek aan Wamena van Ibu Tien, de vrouw van president Soeharto van Indonesië. Het bezoek vond plaats in verband met de officiële start van 'Operasi Koteka'. ("koteka ': de naam van de kalebas gedragen door mannen in een ander gebied). Operasi Koteka is oorspronkelijk opgezet om de ontwikkeling van de hooglanden van West-Irian en andere pas onlangs in de beschaafde wereld ingevoerde plaatsen te bespoedigen. De operatie, onder de controle van het leger, richt zijn aandacht op de ontwikkeling van de landbouw, veeteelt, de hygiëne en de levensomstandigheden, het de mensen ertoe bewegen om kleding te dragen en een aantal andere problemen. Het bezoek van Ibu Tien aan Wamena wordt op de film getoond vanaf haar aankomst, vergezeld door een aantal vrouwen van ambassadeurs en ministers, tot haar vertrek na een ongeveer 22 uur durend verblijf. Te zien zijn de grote aantallen aanwezige hoogwaardigheidsbekleders en de schoolkinderen langs het pad naar de KPPD school (een Task Force Project), waar ze een toespraak gaf over de doelstellingen van Operasi Koteka. Ook door de Gouverneur werd een toespraak gegeven. Deze toespraken werden vertaald voor de kinderen die samengekomen waren om kleding te ontvangen als onderdeel van de ceremonies. Vervolgens werden de bezoekers meegenomen naar een receptie waar ze aandenkens kregen aan hun bezoek en waar iedereen werd voorgesteld aan de menigte. Traditionele dansen werden uitgevoerd bij deze receptie, trouwens gedurende het hele bezoek van Ibu Tien. Een groot aantal mensen heeft deelgenomen aan dit officiële begin van Operasi Koteka in de Baliemvallei. Personen: 1) hoogwaardigheidsbekleders van overheden en militaire personen, 2) Ibu Tien, de vrouw van president Soeharto, 3) gouverneur van West-Irian, Br. Kaisiepo, 4) bupati voor Wamena, A. Karma, 5) KPS voor Wamena, Sakari, 6) Missiezusters, 7) Echtgenote van de Nederlandse ambassadeur, 8) Vrouwen van diverse ambassadeurs en ministers, Ibu Tien begeleidend. Beschrijving gemaakt door Larry L. Naylor, Southern Illinois University.

Voor een uitgebreide beschrijving van het ima wusan-ritueel, zie Ima Wusan I (Camps 9) en Ima Wusan II (Camps 10). Ima Wusan III: Er worden staken van twee aan de bovenzijde aan elkaar gebonden takken gemaakt en op hutten geplaats. Er worden varkens gepijld en er wordt vuur gemaakt. Een strook kale grond [buiten het dorp]. Aan het ene einde is een vuur gemaakt, aan het andere einde is water. Halverwege wordt een poortje geplaatst van twee aan elkaar gebonden takken. De mannen staan aan weerzijden van de strook en tillen één been op. Onder de voeten langs wordt een brandende tak doorgegeven. Van korte takken met bladeren worden roedes gemaakt. Een man, die een stok over zijn rechter schouder draagt, dompelt de roede in het water aan het eind van de strook. Mensen komen onder het poortje door (eerst de mannen, dan de vrouwen) en laten hun benen en handen door hem afvegen met de natte roede. Bij kinderen raakt hij ook met de hand het hoofd aan. Vervolgens krijgen mannen en vrouwen een streep getekend op hun borstbeen en op de rechter bil. Het filmpje eindigd weer bij het vuur in het dorp.

"Begrafenisrituelen II" is het eerste deel van Camps 31. Het tweede deel heet "Hotaly Pupukhe". Film: Super-8, Kodachrome II, Kleur. Lengte: Begrafenis: ca. 40 meter. Hotaly: ca. 30 meter. Lengte: Begrafenis: ca. 10 minuten, Hotaly: ca. 8 minuten. Opnamedatum: Begrafenis: juli en september 1971, Hotaly: augustus en september 1971. Plaats: Yiwika, Baliemvallei, West-Irian. Gefilmd door: J.A.E. Camps OFM. Beschrijving van begrafenisrituelen II: begrafenisrituelen II is een voortzetting van de begrafenisrituelen uitgevoerd voor het meisje met de naam Keamente, het eerste deel is te zien als begrafenisrituelen I (Camps 30). In die film worden de rituele activiteiten van de eerste twee dagen vrijwel onmiddellijk na de dood van een persoon getoond. Deze film gaat verder met rituelen gehouden op de derde dag na de dood. Deze rituelen betreffen de waarzeggerij om de doodsoorzaak te bepalen. Onmiddellijk hierna komt een fragment over de Wam Ilkho die ook deel uitmaakt van de lange reeks van begrafenisrituelen. Deze ceremonie wordt gehouden ongeveer twee maanden na de dood van een persoon. De riten van de derde dag zijn gericht op het vaststellen van de reden waarom de persoon was overleden. Bagai wasin, muizen doden, was de benaming voor deze ceremone zoals die door informanten werd genoemd. Hoewel dit niet echt bevredigend is, is geen andere term bekend voor deze ceremonie. De activiteiten beginnen met jongens en mannen die in de velden op zoek gaan naar bagai, de ratten en muizen. De oudere broer van Keamente, Nakliak genaamd, is te zien met de su walon op zijn hoofd, waaraan de staarten van varkens die gedood zijn voor haar begrafenis, verbonden zijn. De bagai su zal worden gevuld met ratten die zijn gevangen en gedood door druk uit te oefenen op hun lichaam, totdat inwendig letsel hun dood veroorzaakt. Apmabaga is te zien met een nest ratten gevonden tijdens het zoeken. Op een gegeven moment zien de mensen een rode gloed op de wolken en vragen zich af of dit een betekenis heeft.. Wanneer de mannen tevreden zijn dat ze genoeg hebben, keren ze allemaal terug naar de uma. Een dronk uit de ioak is een van de eerste dingen die de dorstige jagers opzoeken. In de uma is de echtgenoot Watnom te zien die rouwt met twee vrouwen die van ver zijn gekomen voor de begrafenis en maar net zijn aangekomen. De muizen zijn op een bananenblad gelegd, vermoedelijk in de volgorde waarin ze gevangen zijn. Dit wordt voor de pelai gedaan door Ninarike en alleen mannen zijn toegelaten. Ninarike en Ilagabek inspecteren de ratten die zijn gevangen. Voor alle personen die sterven, zullen ze verklaren waarom zij stierven. Ilagabek ami is de moeder van Keamente en zij opent de magen van de ratten met behulp van de wam lisu. De ingewanden worden gelezen en de oorzaak van de dood wordt verteld aan iedereen. Later wordt op de darmen getrapt om ze schoon te maken en worden ze over takken gehangen. De darmen en lichamen van de ratten zullen worden gebakken op open vuur en opgegeten. De waarzeggerij door middel van de darmen heeft uitgewezen waarom Keamente was overleden. Volgens het verhaal zou Keamente zijn getrouwd met een jonge man, maar het was onmogelijk omdat hij katholiek was en een ander zou trouwen. Ze had hem een walimoken band als een teken van haar wens gegeven. De jongen werd later naar de gevangenis gestuurd voor diefstal en daar zou hij deze band hebben verbrand. Door deze daad overleed Keamente. Hoewel dit is het verhaal is volgens de waarzeggerij, blijkt de werkelijke oorzaak van de dood het gevolg te zijn van een abortus poging. De wam ilkho is het volgende onderwerp. Wam ilkho is een ceremonieel doden van varkens, zonder duidelijke volgorde of voorgeschreven wijze. De ceremonie wordt gehouden op een later tijdstip, misschien twee maanden na de begrafenis. Bij dit ritueel is de ami van de dode verplicht om varkens voor de ceremonie te geven. Het kan worden gehouden voor één persoon die is overleden, of er kunnen een aantal ami verplichtingen tegelijkertijd worden vervuld mede voor anderen die gestorven zijn. De beschikbaarheid van varkens heeft veel te maken met de werkelijke timing van deze activiteiten. De wam ilkho hier getoond, vond plaats in de uma van Wenabubaga. De varkens werden gedood in willekeurige volgorde eenvoudig waar ze werden gevangen. De lichamen van de gedode varkens lagen verspreid in de silimo. Zij werden vervolgens uitgelegd in een rij op aanwijzing van Husuk, maar er ontstond een meningsverschil over de juiste plaats. Het kostte ongeveer een uur om het probleem op te lossen. Een man maakt een sigaret (hanom) tijdens de besprekingen. Er ontstond nog een ander probleem over een varken. Een plaatselijke hoofdman gaf een van zijn eigen varkens en de problemen waren opgelost toen een vrouw het varken mee nam. De oren en staarten werden van de geslachte varkens gesneden en het vlees werd gekookt en gegeten. Hoewel deze ceremonie wellicht meer betekenis heeft, werd dit niet waargenomen en naar alle waarschijnlijkheid is deze beschrijving onvolledig. Personen 1) Nakliak 2) Apmabaga 3) Ninarike 4) Ilagabek 5) Hoesoek 6) Watnom. Terminologie: 1) bagai wasin: het doden of vangen van muizen 2) bagai: ratten of muizen 3) walon su: speciaal net voor begrafenissen, de overledene symboliserend. 4) ioak: kalebas om uit te drinken 5) uma: kamp 6) Pelai: mannenverblijf 7) wam lisu: naald van varkensbot 8) hanom: plaatselijke tabak 9) silimo: binnenplaats. Deze beschrijving is opgesteld door Larry L. Naylor, Southern Illinois University, in samenwerking met JAE Camps OFM, en met medewerking van van lokale informanten. De belangrijkste informanten waren hier: Kirilmo, Uwo en Hanoma. Zie ook begrafenisrituelen IV (Camps 32) en Wam Ilkho Pelabe I en II (Camps 34 A en 34 B).

Yiwika III bestaat uit uit een aantal losse fragmenten: (00.00) Lijkverbranding en het uitleggen van jetakbanden. (03.50) Dodenmaal voor Foralek, december 1973. (06.30) Pijlen van varkentjes. (07.45) [Brand]. (08.48) Modern dorp. Kind wordt in tobbe gewassen. (09.30) Effenen van de bodem voor de bouw van een katholieke kerk in Yiwika. (11.40) Katechisantencursus, Yiwika 1974. (13.20) Uang Eka-bord, gebruikt voor Camps 14 'Uang Eka'. (13.35) Maaltijd. (14.40) Onafhankelijkheidsdag, 17 augustus 19.. Hardloopwedstrijd. (17.03) Einde.

Opnamen gemaakt in maart 1973 van het hotaly-feest van het meisje Milige Logo uit het dorp Sagatnokoma in de Baliem. In de film worden getoond het maken van het schortje, het modderfeest en [het aantrekken van het nieuwe rokje na het baden]. Tekst aan het begin van het filmpje: 'Hotaly: de vernieuwing van het schortje. Als een meisje in de Baliem voor de eerste keer ongesteld wordt, maakt men een feest. 's Nachts wordt er in de lange keuken gedanst en gezongen. De morgen erop maken de vrouwen uit de familie- en verwandtenkring een stel nieuwe rokjes. Als die klaar zijn kan het modderfeest beginnen. Daarop kan het bar aan toe gaan. Is misschien de achtergrond van dit feest verontreiniging (modder, ongesteldheid) en zuivering (het baden na afloop)?' Voor een uitgebreider toelichting zie Hotaly Pupukhe (Camps 31, deel 2: FI/40/52).